Türkofis Reisliği

Kamu Kurumu

(1934 - 1939)

Türkiye’nin dış ticaret politikası üretme ve milli iktisadı koruma çabası çerçevesinde şekillenen bir teşkilatlanmadır. Türkofis Müdürlüğü, İktisat Vekâleti’nin yeniden teşkilatlanması kapsamında Vekâlete bağlı olarak dış ticaretle ilgilenmek üzere dönemin İktisat Vekili Celal Bayar'ın önderliğinde 27. 05. 1934 tarihinde kuruldu. Türkofis oluşturulduktan hemen sonra, Türkofis Genel Reisliğine Kurdoğlu Faik Bey atandı. Türkofis İstanbul şubesine Cemal Bey, müdür yardımcılığına Hayrettin Şükrü Bey getirildi. İzmir Türkofis müdürlüğüne Haziran 1934’te Akil Emrullah, Mersin şubesi müdürlüğüne ise 1935’te Mahmud Celaleddin atandı. Türkofis’in; Atina, Berlin, Bükreş, Hayfa, İskenderiye, Çin, Londra, Madrid, New York, Paris, Prag, Roma, Viyana, Stockholm, Tokyo, Şili, İran, Arabistan, Bombay, Filistin, Arjantin, Moskova, Rio de Janeiro gibi birçok şehir ve ülkede de dış şubeleri bulunmaktaydı. Türkofis, Türkiye’nin dış ticari ilişkilerini sağlamak, dünyada sık sık değişen politik ve ekonomik seyri göz önünde tutarak milli iktisadı koruyacak bir ticaret politikası tespit etmek ve mevcut engellere rağmen ihracatı ilerletmeye çalışmak amacıyla teşkil edildi. Türkofis, Türk turizminin de ilk kamu örgütlenmesidir. 27. 05. 1934 tarihinde çıkartılan 2450 sayılı İktisat Vekâleti Teşkilat ve Vazifeleri Kanunu ile Türkofis oluşturulduğunda kanunda yer alan yazılı görevlerden biri de turizm ve propaganda işlerini yürütmekti. Bu kapsamda Türkofis, turizm işleri için bir masa oluşturarak gerekli olan yayın ve tanıtım işlerini yürütmeye çalıştı. Turizm alanında çeşitli ülkelerle turizm ilişkilerinin geliştirilmesi, ülkelerin Türkiye’ye karşı aktif ve pasif olmalarına göre takip edilmesi gereken turizm politikalarının üretilmesi ve Türkiye’nin durgun olan turizm koşullarını iyileştirmek için bir dış turizm politikasının benimsenmesinin zorunlu hal alması ve turizm gelirlerinin yurdun doğal ve tarihi zenginlikleri nispetinde artırılması gerektiği düşünülerek Türkofis teşkil edildi.

Türkiye’nin ihraç edeceği ürünleri satmak için yeni alanlar bulmak üzere teşkil edilen Türkofis’in yurtdışı şubeleri, İktisat Vekâleti’nin bilgisi ve isteği doğrultusunda turizmi geliştirmek ve bu konuda yurtdışından bilgi toplamak için de görevlendirildi. İktisat Vekâleti, turizm acentalıkları kurmak amacıyla başvuran kişiler hakkında malumat almak için Türkofis şubelerini görevlendirdi. Türkofis bir taraftan Türk turizmini geliştirmek için adımlar atarken, diğer taraftan ise turizm konusunda uluslararası alandaki gelişmeleri takip etmek amacıyla turizm kongrelerini de yakından izledi. Türkofis, uluslararası alanda yapılan turizm kongre ve toplantılarına iştirak ederek bu alanda Türkiye’yi tanıtma çabası içerisine girdi. Türkofis, Türkiye’de turizm şartları ile ilgili uluslararası alanda yaygınlık kazanan kara propaganda ile de mücadele etti. Örneğin yurtdışında Türkiye’nin turizm koşullarının kötü olduğuna ilişkin çıkan haber, yorum ve mektuplara cevap verilerek bu kara propagandanın üstesinden gelinmeye çalışıldı. İktisat Vekâleti’nin yapısı, 27. 05. 1939 tarihinde 3614 sayılı Ticaret Vekâleti Teşkilat ve Vazifelerine Dair Kanun ile değiştirildi. İktisat Vekâleti’nin bünyesinde olan teşkilatlar ayrıldı ve Ticaret Bakanlığı ismi ile yeniden bir bakanlık oluşturuldu. Ticaret Bakanlığı kurulunca Dış Ticaret Reisliği de bu bakanlığa bağlandı. Bu noktada Türkofis de dönüştürüldü ve bakanlık bünyesinde yer alan ve yeni ismi Dış Ticaret Dairesi Reisliği olan Dış Ticaret Örgütü kuruldu. Türkofis’in dış ticaretle ilgili iş ve görevleri de Dış Ticaret Dairesi Reisliği’ne devredildi; böylece Türkofis teşkilatlanması da resmen kaldırıldı.

Yararlanılan Kaynaklar

Şahin Kurnaz, F. (2018). Cumhuriyet Dönemi Dış Ticaret Politikası ve Bir Örgütlenme Örneği: Türkofis ve Faaliyetleri (1934-1939), Journal of History Studies, 10(8): 143-176; Yavuz, M. C. ve Karabağ, S. F. (2009). Ulusal Turizm Tanıtımı ve Pazarlama Yöntemi Örgütlenmesi: Türkiye İçin Bir Model Önerisi, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(36): 113-130.