Kişi Doluluk Oranı

Konaklama işletmelerinin fiziki kapasite kullanımının ve faaliyet performansının değerlendirilmesinde, oda doluluk oranının yanı sıra, kullanılan en önemli göstergelerden biri kişi doluluk oranıdır. Kişi sayısına göre doluluk oranı olarak da bilinen oran, literatürde sıklıkla yatak doluluk oranı (bed occupancy rate) olarak adlandırılmaktadır. Konaklama işletmelerinde farklı tipte odaların bulunması ve odalardaki yatak sayılarının farklılık gösterebilmesi nedeniyle, kişi doluluk oranı, işletmenin hedef kitlesinin tercih ve özelliklerine yönelik ipucu da verebilmektedir. Kişi doluluk oranı, belirli bir dönem boyunca toplam satılan yatak sayısının satışa hazır yatak sayısına oranı olarak tanımlanmaktadır. Bu oranın (bölme işleminden elde edilen rakamın) yüzde cinsinden ifade edilebilmesi için yüz ile çarpılması gerekmektedir.

Örnek: Toplam satışa sunulan yatak sayısının 300 olduğu bir otelde, bir günde satılan yatak sayısı 225 ise, o gün için kişi doluluk oranı (225/300) X 100 = yüzde 75 olarak hesaplanır.

Kişi doluluk oranının hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken nokta, tesiste çift kişilik yatakların bulunması durumda, bunların iki ayrı yatak olarak sayılması gerekliliğidir. Ayrıca, bazı durumlarda odalara ek yatak konması da söz konusu olabilmektedir. Bu durumda, satışa hazır yatak sayısı, tesis kapasitesini aşabileceğinden ve kişi doluluk oranı yüzde 100’ü geçeceğinden dolayı, ilave edilen yatakların hesaplamaya dâhil edilmemesi genel kabul gören bir uygulamadır.

Kişi doluluk oranı günlük, haftalık, aylık ve yıllık olarak hesaplanabilmektedir. Konaklama işletmelerinde arızalı, bakımda olan, personele ayrılmış ve servis dışı olan odaların sayısında değişikliklerin olması, satışa hazır yatak sayısında da farklılıklara yol açabilmektedir. Bu nedenle, haftalık kişi doluluk oranı hesaplanırken, her gün için ayrı ayrı hesaplanmış olan kişi doluluk oranları toplanarak yediye bölünmektedir. Aylık kişi doluluk oranının hesaplanmasında günlük kişi doluluk oranları toplanarak, o ayın gün sayısına bölünür. Yıllık kişi doluluk oranının hesaplanmasında ise, aylık oranlar toplanarak 12’ye bölünmektedir.

Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınladığı konaklama istatistiklerinde de doluluk oranları, aylık kişi doluluk oranı olarak hesaplanarak kamuoyuna duyurulmaktadır. Bakanlığın yaptığı tanıma göre, doluluk oranı: “Bir otel, ilçe veya şehirde kullanıma sunulan yatak kapasitesinin ay boyunca ne ölçüde kullanıldığını gösteren değişkendir”. Bu tanım, daha önce yapılan tanımla örtüşmekte ve makro açıdan kişi doluluk oranını ifade etmektedir. İlçe ve şehir bazında ele alındığında, kişi doluluk oranı, bir destinasyonun geneli için bir performans göstergesi olarak kullanılabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Emeksiz, M. ve Yolal, M. (2007). Konaklama İşletmelerinde Önbüro Yönetimi. (ikinci baskı). Ankara: Detay Yayıncılık; Jeffrey, D. ve Barden, R. R. D. (2000). Monitoring Hotel Performance Using Occupancy Time-Series Analysis: The Concept Of Occupancy Performance Space, International Journal of Tourism Research, 2 (6): 383-402; Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü – Metaveri, http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR-201124/metaveri.html, (Erişim tarihi: 18. 06. 2019); Millî Eğitim Bakanlığı. (2011). Tesise Ait İstatistikler. Ankara: Konaklama ve Seyahat Hizmetleri Alanı Modülü.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Demirtaş, N. (2010), Ön Büro Yönetimi, Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:48.