Çinili Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Ressam ve neyzen Ahmet Yakupoğlu tarafından 1973 yılında yaptırılmıştır. Kütahya’ya hâkim bir mevkii olan Maltepe Mahallesi’nde bulunmaktadır. Orta Asya’dan günümüze kadar Türk sanatının mimaride geçirdiği evreler bu eserde toplanmaktadır. Tarzı, süslemeleri ile çok farklı bir formda yapılan Çinili Camii, daha güzeli bulma arayışının çok güzel bir örneğidir. Orta Asya Türk mimarisinden izler taşımaktadır. Özellikle minaresi Semerkand ve Taşkent’deki örnekleri gibi şerefesizdir. Minare süslemesinde ise Karahanlı üslubuna benzer biçimde kanaviçe motifleri kullanılmıştır. Ana gövdesi sekizgen bir yapıya sahiptir. İki katlı ve tek kubbeli olan caminin küçük bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Sekizgen ana gövdesi, kubbesi ve son cemaat yeri ile Beylikler dönemi Türk sanatının izlerini taşımaktadır. Caminin gerek içindeki gerekse dışında kullanılan çiniler özel olarak üretilmiştir. Dış yüzü tamamen mavi seramik ile kaplıdır. Caminin çinileri ve minaresi açılışından sonra peyderpey tamamlanmıştır.

Cami içinde kalem işi süslemeler bulunmaktadır. Kubbe içini besmele ile birlikte yazılan İhlâs Suresi süslemektedir. İç kısımda özellikle mihrap çinileri dikkat çekicidir. Mihrap üzerinde Celî Sülüs yazı ile süslenen çinilerin dizilişi ressam Ahmet Yakupoğlu’na aittir. Pencerelerin üzerinde içte ve dışta yer alan çini panolarda Celî Sülüs hat ile yazılan çift satır Besmele ve Süleyman Çelebi’nin Mevlid-i Şerif’inden beyitler yer almaktadır. Dış cephe tamamen mozaik tarzında ve renkli sır tekniği ile yapılan çinilerle süslüdür. Türk motiflerinin kullanıldığı cami, bu özellikleri ile özgün bir örnektir. Kubbe kasnağında yer alan Kelime-i Tevhid’in birinci kısmı (Lâ ilâhe İllâllah) Kûfî yazı ile çini üzerine yazılan tasarımı yine ressam Ahmet Yakupoğlu’na aittir. Ahmet Yakupoğlu sadece camiyi yaptıran kişi değil aynı zamanda caminin mimarı, kontrol mühendisi ve desinatörüdür. Ahmet Yakupoğlu Kültür ve Sanat Vakfi’na ait olan Çinili Camii’nin mülkiyeti daha sonra Dumlupınar Üniversitesi’ne devredilmiştir. Cami avlusunda sekiz köşeli üstü açık mermer bir şadırvan bulunmaktadır. Şadırvan ortasındaki mermer göbek kompozisyonu tamamlamaktadır. Camide; biri avlunun sol köşesinde diğeri de caminin girişindeki dış kısmına daha sonraki süreçte ilave edilen iki çeşme bulunmaktadır. Bu çeşmelerin çizimi, çini desenleri ve yazıları yine ressam Ahmet Yakupoğlu tarafından tasarlanmıştır.

Çinili Camii, bütün bu özellikleri ile Türkiye’de farklı bir örnektir ve bu yüzden yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır. Mimarisi ve çinileri ile Kütahya’nın sembolü olmuştur. Cami, günümüzde ibadete kapalı olup, Dumlupınar Üniversitesi tarafından hazırlanmakta olan bir restorasyon sürecine girmek üzeredir. Caminin mimarisi kısmen Bursa Yeşil Türbe ile benzemektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Berk, S. (2019). Ahmet Yakuboğlu’ndan Kütahya’ya Bir Hatıra: Çinili Camii. İçinde; O. Aşan Yüksel, E. E. Kılıçkaya Boğ, A. G. Çetin, B. Er ve G. Can Gürbüz (Editörler), I. Uluslararası Ahmet Yakupoğlu Şehir, Sanat ve Tasarım Sempozyumu (ss. 241-246). Ankara: Artsürem Bilim Sanat Danışmanlık A.Ş.; Güler, K. ve Türkmen, U. (2013), Kütahya Sanatçıları. Kütahya: Kütahya Sanayi ve Ticaret Odası Yayınları; Kalyoncu, M. M. (2000). Kütahya’da Selçuklu-Germiyan ve Osmanlı Eserleri. Kütahya: Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları; Kalyoncu, M. M. (2010). Kütahya’da Su Medeniyeti. Kütahya: Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları.